TỔNG QUÁT VỀ bôi trơn thiết bị cơ khí

I. Giới thiệu chung

1.Ma sát

- Lực cản chuyển động, xuất hiện khi 2 hoặc nhiều bề mặt tiếp xúc nhau

- Các loại ma sát :

- Ma sát khô :

- Ma sát trượt

- Ma sát lăn

- Ma sát nửa ướt

2.Sự bôi trơn

- Giảm ma sát và mài mòn nhờ phân cách các bề mặt tiếp xúc bằng một lớp mỏng chất bôi trơc bề mặt, giảm tiếng ồn

- Che kíc bề mặt khỏi bụi bẩn, bụi kim loại trong điều kiện vật liệu bôi trơn được cung cấp lăn tục

Chất bôi trơn có nhiều dạng :

- rắn : than chì, đisunphít vonfram, đisunphít môlypđen MoS2

- lỏng : dầu nhớt

- nửa rắn : mỡ bôi trơn

II.Các chế độ bôi trơn

- Bôi trơn thủy động

- Bôi trơn hỗn hợp

- Bôi trơn màng mỏng

- Bôi trơn thủy động đàn hôì

- Tác dụng của các chế độ bôi trơn khác nhau

III.Các loại dầu mỡ nhờn công nghiệp

1.Theo công dụng :
- Dầu mỡ bảo dưỡng :
- Dầu động cơ, dầu thủy lực, dầu bánh răng, dầu tua-bin, mỡ bôi trơn, …
- Dầu sản xuất :
- Dầu gia công kim lọai
- Dầu truyền nhiệt
- Dầu nhiệt luyện
- Dầu chế biến

2.Theo thành phần :
- Dầu mỡ gốc khóang
- Dầu mỡ tổng hợp

IV.Dầu bôi trơn
1.Các chức năng thông thường :
- Giảm ma sát
- Giảm mài mòn
- Làm mát
- Chống rỉ
- Làm sạch
2.Thành phần
Dầu gốc khóang:

- Nguồn nguyên liệu thường là sự pha trộn nhiều lọai dầu thô thích hợp

- Tính chất lý hóa tùy thuộc lọai dầu thô và qui trình lọc dầc loại dầu gốc khoáng cơ sở: Parafin, Napten, Aromatic

Dầu tổng hợp:

- Kết hợp các chất có phân tử lượng nhỏ thành các chất có phân tử lượng lớn hơn bằng các phản ứng hóa học

- Các lọai dầu gốc tổng hợp :

- Hidrô cácbon tổng hợp : polyalphaolephin, dialkylbenzen, polyisobutylen

- Este hữu cơ : diaxit este, polyoleste

- Các chất khác : polyglycol, photphat este, silicon, silicat este,..

Đặc điểm của dầu tổng hợp

- Ưu điểm :

- Tính chất và tính năng họat động chọn lọc

- Tuổi thọ sử dụng cao

- Ít hao

- Đáp ứng các yêu cầu chuyên biệt

- Sử dụng an tòan hơn

- Dễ thải bỏ hơn

- Nhược điểm :

- Gía thành cao

- Ít tương hợp với vật liệu làm kín

- Độ bền thủy phân kém

- Ít tương hợp với các lọai dầu khác

Phụ gia

- Ngay cả lọai dầu gốc tốt nhất cũng không thể đáp ứng đủ yêu cầu bôi trơn cho các máy móc ngày nay

- Các chất phụ gia giúp tăng cường tính năng sẵn có của dầu gốc hoặc mang lại các tính năng cần thiết khác

- Kinh tế hơn so với việc tăng cường xử lý dầu gốc bằng công nghệ lọc dầu

Các lọai phụ gia

- Phụ gia làm thay đổi tính chất của dầu gốc

- Phụ gia làm tăng chỉ số độ nhớt

- Phụ gia làm giảm nhiệt độ rót chảy

- Chất chống biến dạng phốt

- Phụ gia bảo vệ dầu

- Chất chống ôxi hóa

- Chất chống bọt

- Chất khử họat tính kim lọai

- Phụ gia bảo vệ bề mặt kim lọai

- Phụ gia chống mài mòn

- Chất ức chế ăn mòn

- Phụ gia tẩy rửa

- Phụ gia phân tán

- Phụ gia giảm ma sát

3.Các đặc trưng chủ yếu của dầu bôi trơn

- Độ nhớt

- Tíng bôi trơn (Chỉ số độ nhớt :VI)

- Điểm chớp cháy cốc kín/cốc hở

- Điểm rót chảy

- Độ kiềm tổng

- Độ axít tổng

Trong đó hai đặc trưng quan trọng nhất của dầu bôi trơn là độ nhớt và tính năng bôi trơn

Độ nhớt

- Khả năng chống lại chuyển động của dầu nhớt (độ đặc của dầu nhớt). . Độ nhớt càng cao thì dầu càng có khả năng chịu tải lớn nhưng đồng thời cũng làm hao hụt công suất do nội masát trong dầu

- Dầu đặc : độ nhớt cao

- Dầuloãng : độ nhớt thấp

Độ nhớt động lực

- Số đo lực cần thiết để làm trượt một lớp dầu trên một lớp dầu khác

- Thường được đo bằng centiPoise (cP)

Độ nhớt động học

- Thời gian để một thể tích chuẩn chảy do trọng lực qua một ống chuẩn ở một nhiệt độ chuẩn (40oC hoặc 100oC)

- Đo bằng centiStokes, cSt

Độ nhớt động học =Độ nhớt động lực/khối lượng riêng

Các yếu tố ảnh hưởng tới độ nhớt

- Độ nhớt thay đổi do :

- Nhiệt độ : nhiệt độ tăng, độ nhớt giảm

- Áp suất :

- Áp suất tăng, độ nhớt tăng

- Tốc độ :

- Tốc độ cao, độ nhớt giảm

Tính năng bôi trơn(VI):

Là khả năng bám dính trên bề mặt chi tiết máy để tạo ra màng dầu (nêm dầu) mỏng có tác dụng giảm masát.Tính chất này rất quan trong trong chế độ bôi trơn màng mỏng và bôi trơn hỗn hợp

Điểm chớp cháy

- Nhiệt độ thấp nhất mà dưới áp suất khí quyển hơi dầu sẽ bắt cháy khi gặp ngọn lửa

- biểu thị nguy cơ cháy trong khi tồn trữ

- đánh gía tình trạng của dầu trong sử dụng

- Các phương pháp đo :

- cốc hở Cleveland Open Cup (COC)

- cốc kín Pensky Martin Closed Cup (PMCC)

- thông thường điểm chớp cháy cốc hở cao hơn cốc kín khỏang 15 - 20oC

Điểm rót chảy

- Nhiệt độ thấp nhất mà dầu còn có thể rót chảy được :

- Biểu thị tính chảy của dầu ở nhiệt độ thấp

- Đặc biệt quan trọng đối với các nước ôn đới

- Có thể hạ thấp điểm rót chảy nhờ phụ gia

Độ kiềm tổng (TBN)

- Số đo độ kiềm của dầu động cơ

- Biểu thị độ kiềm tương đương với lượng hydroxit kali trong mỗi gam dầu (mgKOH/g)

- Lý do thử nghiệm :

- Đối với dầu mới : chọn lọai nhớt có TBN phù hợp với hàm lượng Sulphur của nhiên liệu. Thông thường TBN = 20 x S%

- Đối với dầu đang sử dụng : xác định độ kiềm còn lại trong dầu. Thông thường TBN <= 50% gía trị ban đầu thì cần thay dầu

Độ axít tổng (TAN)

- Số đo độ axít của dầu

- Đo bằng lượng hydroxit kali (KOH) tính bằng mg cần để trung hòa lượng axít có trong 1 gam dầu (mgKOH/g)

- Lý do thử nghiệm :

- Xác định mức độ ôxi hóa của dầu

- Cho biết lúc nào cần thay dầu

4.Thay dầu

- Trong qúa trình sử dụng dầu nhớt bị biến chất do :

- ôxi hóa, axít, cặn bùn

- tạp nhiễm : bụi, muội than, chất liệu mài mòn, nước, glycol, nhiên liệu, …

- sự suy giảm các chất phụ gia

- Định kỳ thay nhớt :

- Phụ thuộc chất lượng dầu, điều kiện họat động của thiết bị, ảnh hưởng của môi trường

- Nhà sản xuất thiết bị thường khuyến cáo định kỳ thay dầu thích hợp trong điều kiện vận hành bình thường

- Có thể phân tích dầu để xác định thời điểm thay dầu thích hợp

5.Một số loại dầu bôi trơn thông dụng:

Dầu thủy lực

- Chức năng : truyền lực, bôi trơn, làm mát, làm kín

- Tiêu chuẩn công nghiệp :

- DIN 51526 :

- P.1(HL)

- P. 2 (HLP)

- AFNOR NF E 48-603 :

- P2 : HH, HL,HG

- P1 : HM, HR, HV

- US Steel 126, 127

- Tiêu chuẩn của nhà sản xuất thiết bị :

- Denison HF-1, HF-2, HF-0

- Cincinati-Milacron P-57, P-69, P-70

- Vickers

Dầu thủy lực BP

- Dầu thủy lực thông dụng

- thông thường : Energol HLP-Z, HLP-HM

- có dải nhiệt độ làm việc rộng : Bartran HV

- có tính tẩy rửa : Vanellus C3 10W; Energol HLP-D

- có tính năng làm việc nặng nhọc (nhiệt độ cao, áp suất lớn) : Autran DX III, Bartran HV

- Dầu thủy lực chống cháy : Enersyn SF-C/ SF-D

- Dầu thủy lực phân hủy sinh học : Biohyd

Dầu bánh răng công nghiệp

- Chức năng : bôi trơn, làm mát, làm kín, giảm chấn động

- Tiêu chuẩn công nghiệp :

- DIN 51517 P.3 (CLP)

- AGMA 9005- D94

- US Steel 224

- Tiêu chuẩn của nhà sản xuất thiết bị :

- David Brown S1.53 101

- Flender 22.07

Dầu bánh răng công nghiệp BP

- Dầu bánh răng chịu cực áp :

- Energol GR-XP : gốc khóang

- Energol GR-XF : gốc khóang

- Dầu bánh răng tổng hợp :

- Enersyn SG & SG-XP : gốc polyglycol

- Enersyn HTX : gốc polyalphaolephin

- Dầu bánh răng hở :

- Energol GR 3000-2 : gốc bitum

Dầu máy nén khí

- Chức năng : bôi trơn, làm mát, làm kín

- Tiêu chuẩn :

- DIN 51506 :

- VB, VBL

- VC, VCL

- VDL

- ISO/DP 6521:

- DAA, DAB (máy nén khí pit-tông)

- DAG, DAH (máy nén khí rô-to)

Dầu tuần hoàn

- Không phải là một loại dầu chuyên dùng nào, thường là các dầu khoáng với các phụ gia cần thiết

- Dầu nhờn được đưa từ một điểm trung tâm đến các điểm cần bôi trơn trong một nhóm máy móc

- Cần tiêu tán một nhiệt lượng lớn cho dầu

- Cần điều chỉnh nhiệt độ cho dầu hồi

- Tạp nhiễm nhiều

- Cần lọc dầu khỏi nước, cặn, không khí

Các tính chất quan trọng của dầu tuần hoàn

- Tính tách nước/ tách khí tốt

- Bền ô-xi hóa tốt để dùng được lâu

Các loại dầu tuần hoàn BP

Loại dầu Tính chất Ghi chú

Energol CS Chỉ số độ nhớt cao

Energol HP Chỉ số độ nhớt trung bình + Phụ gia

Energol THB Chỉ số độ nhớt cao + Phụ gia Dầu tua-bin

Turbinol Chỉ số độ nhớt cao + Phụ gia Dầu tua-bin

Energol HLP Chỉ số độ nhớt cao + Phụ gia Dầu thủy lực

Energol SHF Chỉ số độ nhớt cao + Phụ gia Dầu thủy lực

V.Mỡ bôi trơn

- Thành phần :

- Chất làm đặc : 5 - 20% (xà phòng/không xà phòng)

- Dầu nhớt : 75 - 95% (khóang/tổng hợp)

§ Các trường hợp nên sử dụng mỡ để bôi trơn

§ Máy móc làm việc liên tục nhưng không có yêu cầu tháo mở thường xuyên

§ Các cơ cấu quay cần đảm bảo độ kín khít cao mà bôi trơn bằng dầu không thể đáp ứng được

§ Cơ cấu cẩn dược bôi trơn nhưng nếu sử dụng dầu sẽ bị chảy ra ngoài

§ khi nhiệt độ của chi tiết được bôi trơn thay đổi trong khoảng rộng

Chế độ bôi trơn hợp lý: Bơm mỡ khoảng 1/3 đến 2/3 thể tích khoang chứa mỡ. Khoảng 2-4 tháng cần bổ sung mỡ một lần, trong thời hạn 1 năm cần thay toàn bộ mỡ mới

Mỡ bôi trơn BP

- Mỡ bôi trơn tổng quát :

- Energrease Multi-purpose

- Longlife Grease L2, L3

- Mỡ công nghiệp :

- Energrease LS 2,3 & LS-EP 0, 1, 2, 3

- Energrease LC 2

- Mỡ chịu nhiệt : Energrease HTG 2

- Mỡ lỏng dùng cho bánh răng : Energrease FG 00-EP

- Mỡ bôi trơn trung tâm : Energrease ZS 00

- Mỡ bánh răng hở : Energrease OG

- Mỡ thực phẩm : BP Premium Food Machinery Grease

VI.Chất rắn bôi trơn

Khái niệm: Là những hợp chất hóa học tồn tại dưới dạng tinh thể (thường ở dạng bột), rất bền vững trước các tác động của axít, kiềm, nước, chịu được nhiệt độ cao, dính bám chắc trên bề mặt kim loại để thực hiện chức năng bôi trơn
Các trường hợp sử dụng chất rắn bôi trơn

Khi không dùng được mỡ hoặc dầu bôi trơn (trong môi trường nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, môi trường chân không, axít, kiềm)
Các trường hợp không nên sử dụng dầu mỡ vì lý do kỹ thuật (các hệ thống máy quang học, máy điện tử)

- Một số loại chất rắn bôi trơn thường gặp: : than chì, đisunphít vonfram, đisunphít môlypđen MoS2

Tìm kiếm Blog này

TỔNG QUÁT VỀ bôi trơn thiết bị cơ khí

Related Posts by Categories

Nhãn

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng xem nhiều

Dung sai và các chế độ lắp ghép bề mặt trụ trơn [pdf]

Bảo trì năng suất toàn diện (Total Productive Maintenance)

Cách kiểm tra và đánh giá vết ăn khớp (tooth contact) của cặp bánh răng

Giới thiệu về Tua bin khí (Gas Turbine)

Chọn vật liệu chế tạo bánh răng và xử lý nhiệt

Sơ đồ tuabin khí chu trình hỗn hợp (combined cycle)

Khe hở mặt răng (backlash) và khe hở chân/đỉnh răng (root/tip clearance)

Một số thiết bị chưng cất

Tải miễn phí phần mềm triển khai hình gò

Các dạng và nguyên nhân hư hỏng thường gặp trong bộ truyền bánh răng trụ

Nghe Podcast Bảo Dưỡng Cơ Khí